อาขยาน เป็นบทท่องจำของภาษาไทย ที่ว่าด้วยเรื่องเกี่ยวกับการใช้คำให้ถูกต้อง ตัวอย่างโคลงกลอน บทอาขยานบางบทยังได้สอดแทรกข้อคิดและคติสอนใจเอาไว้ด้วย

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน พุทธศักราช ๒๕๔๒ ให้นิยามคำ “อาขยาน” ไว้ว่า
บทท่องจำ การบอกเล่า การบอกการสวด เรื่อง นิทาน “อาขยาน” อ่านออกเสียงได้ ๒ อย่าง คือ
อา – ขะ –หยาน หรือ อา – ขะ – ยาน
บทอาขยานที่ให้นักเรียนท่องจำนั้น แบ่งออกเป็น ๓ ประเภท คือ บทอาขยานที่เป็นบทหลัก
บทรอง และบทเลือกอิสระ
บทหลัก หมายถึง บทอาขยานที่กระทรวงศึกษาธิการเปนผูกำหนดใหนักเรียนนำไปทองจำ
เพื่อความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันทั่วประเทศ
บทรอง หมายถึง บทอาขยานที่ครูผูสอนหรือสถานศึกษาเปนผูที่กำหนดใหนักเรียนทองจำ
เสริมจากบทอาขยานที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนด (บทหลัก) เปนบทรอยกรองที่มีลักษณะตรงตาม
หลักเกณฑ
การคัดเลือกบทอาขยาน อาจเปนบทรอยกรองที่แสดงภูมิปญญาทองถิ่น เชน เพลงพื้นบาน เพลง
กลอมเด็ก คาวซอพญา เพลงชานอง เพลงเรือ บทกวีรวมสมัยที่มีคุณคา
บทเลือกอิสระ หมายถึง บทอาขยานที่นักเรียนแตละคนเลือกสรรมาทองจำเองดวยความ
สมัครใจ หรือดวยความชื่นชอบ อาจเปนบทรอยกรองที่มีผูแตงไว หรือเปนบทรอยกรองที่นักเรียนแตงขึ้นเอง
หรือผูปกครองเปนผูแตงขึ้นก็ได แตตองบอกไดวามีเหตุผลอยางไรจึงเลือกบทรอยกรองนั้น ๆ มา ทองจำเปน
บทอาขยานของตนเอง โดยความเห็นชอบของครูผูสอนหรือสถานศึกษา
บทรอยกรองที่จะคัดเลือกใหเปนบทรองและบทเลือกอิสระ ควรมีลักษณะดังนี้
๑. มีเนื้อหา ความยากงายเหมาะสมกับวัย
๒. มีความยาวพอเหมาะ พอควร
๓. มีคุณธรรม คติธรรม ใหแนวทางการดำเนินชีวิตที่ดีงาม
๔. มีสุนทรียภาพทางภาษา
๕. มีความถูกตองตามฉันทลักษณ
๖. มีรูปแบบที่หลากหลาย

>>ดาวน์โหลด