สวัสดีครับวันนี้เว็บไซต์ครูอัพเดตดอทคอมมีเรื่องราวเกี่ยวกับ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ว่ามีต้นกำเนิดอย่างไร พร้อมทั้งจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับ เอกสารสำคัญอะไรบ้างที่เกี่ยวกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย ซึ่งหลายท่านอาจจะยังไม่ทราบข้อมูลครับ
เครื่องราชอิสริยาภรณ์หรือที่เรียกกันเป็นภาษาสามัญว่า ตรา คือ สิ่งที่เป็นเครื่องหมายแสดงเกียรติยศและบำเหน็จความชอบ เป็นของพระมหากษัตริย์ทรงสร้างขึ้นสำหรับพระราชทานเป็นบำเหน็จความชอบในราชการ ประเทศชาติ ศาสนา ประชาชน หรือส่วนพระองค์ นอกจากนั้น ยังหมายความรวมถึงเหรียญที่ระลึกที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างในโอกาสสำคัญต่างๆ เพื่อให้บุคคลทั่วไปใช้ประดับอย่างเครื่องราชอิสริยาภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ในปัจจุบัน เป็นเครื่องหมายประดับเสื้อซึ่งนิยมกันทั่วไป แม้ประเทศซึ่งไม่มีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นพระมุขก็นิยมใช้ โดยถือว่าเป็นสิ่งส่งเสริมเกียรติของบุคคลผู้มีผลงานดีเด่นต่อส่วนรวม ให้เป็นแบบอย่างที่ควรยึดถือ มิใช่เป็นเครื่องหมายแบ่งแยกชนชั้นแต่อย่างใด
กำเนิดเครื่องรายอิสริยาภรณ์ไทย
ชนชาติไทยมีเครื่องหมายแสดงเกียรติยศและบำเหน็จความชอบมาเป็นเวลานาน โดยมีรูปแบบเป็นเครื่องใช้ส่วนตัวเหรือเครื่องประดับตัว ไม่ได้ใช้ประดับกับเสื้อตามรูปแบบที่ปรากฏเป็นสากลในปัจจุบัน
จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์พบว่า ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีการใช้เครื่องหมายเพื่อแสดงเกียรติยศ และบำเหน็จความชอบอันได้แก่ เครื่องราชูปโภคของพระมหากษัตริย์ และ “เครื่องยศ” ซึ่งเป็นเครื่องใช้ที่พระราชทานแก่เจ้านายและขุนนาง มีพานหมาก คนโท กาน้ำ เป็นอาทิ ในบรรดาเครื่องราชูปโภคของพระมหากษัตริย์ถือได้ว่า พระสังวาลพระนพ ซึ่งพระมหากษัตริย์จะทรงรับก่อนเครื่องราชอิสริยยศอื่นในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก และแหวนทองคำประดับพลอย ๙ ชนิด ซึ่งเป็นเครื่องทรงสำหรับพระมหากษัตริย์ถือได้ว่าเป็นต้นเค้าที่มาของเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ ซึ่งแรกสถาปนาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทยที่ใช้ประดับกับเสื้อ เกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อทรงมีพระราชดำริใช้สร้างดาราติดกับเสื้อ โดยนำลายตราตำแหน่งมาทำลายดาราเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ด้วยเหตุนี้จึงมีผู้เรียกดาราเหล่านั้นว่า “ตรา”
ภายหลังจากที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างดาราไอราพตเครื่องต้นในปี พ.ศ. ๒๔๐๐ แล้ว ต่อมาได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างดาราคชสีห์ ดารานพรัตน์ ดาราช้างเผือก ดารามหามงกุฎ เหรียญเฉลิมพระชันษาครบ ๖๐ ปีบริบูรณ์ดาราตราราชสีห์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ำไทยมีวิวัฒนาการมาตามลำดับอย่างต่อเนื่อง ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาให้เรียกเครื่องประดับสำหรับยศว่า เครื่องราชอิสริยาภรณ์เป็นครั้งแรก และทรงพระกรุณาให้มีสายสะพายประกอบเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ตลอดจนให้มีประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ยกเว้นบางชั้นตราและบางชนิดที่ไม่มีประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาำภรณ์ แต่ก็จะต้องลงประกาศนามผู้ได้รับพระราชทานในราชกิจจานุเบกษา นอกจากนั้น พระมหากษัตริย์ในรัชกาลต่อมาได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์เพิ่มเติม ซึ่งส่วนใหญ่ยังคงใช้สำหรับพระราชทานเป็นเครื่่องหมายแสดงเกียรติยศและบำเหน็จความชอบสืบมาถึงปัจจุับัน
เอกสารสำคัญที่เกียวกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไทย
1. ราชกิจจานุเบกษา ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญที่นับเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ยกเว้นเหรียญที่พระราชทานเป็นที่ระลึกจะมีประกาศนามลงในราชกิจจานุเบกษา
2. ประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์
เครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเหรียญซึ่งนับเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ (ยกเว้นเหรียญที่พระราชทานเป็นที่ระลึก) ส่วนใหญ่กฏหมายจะกำหนดให้มีประกาศนียบัตรกำกับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทรงลงพระปรมาภิไธย และประทับพระราชลัญจกร
3. ทะเบียนฐานันดร ทั้งนี้ สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี โดย สำนักอาลักษณ์และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ จะจัดทำทะเบียนฐานันดรของผู้ได้รับพระราชทานไว้เป็นหลักฐาน ประกอบการดำเนินการเรื่องต่างๆ
ที่มา : สำนักอาลักษณ์และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี
เรื่องที่น่าสนใจ : เช็คเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ผ่าน ระบบทะเบียนฐานันดร บนอินเตอร์เน็ต บุคคลที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์เท่านั้นถึงจะสามารถเข้าใช้ระบบได้
